Các bên sử dụng Tomahawk (tên lửa)

Các bên sử dụng tên lửa TomahawkNhững mảnh còn lại của tên lửa Tomahawk sau khi tấn công trong Chiến dịch Lực lượng Đồng Minh, với động cơ turbin cánh quạt tại Bảo tàng Hàng khôngBelgrade, Serbia.

Hải quân Mỹ

  • Trong Chiến tranh vùng Vịnh năm 1991, 297 tên lửa Tomahawk đã được bắn. Quả đầu tiên được phóng từ tàu tuần tiễu USS San Jacinto ngàu 17 tháng 1 năm 1991. Các tàu ngầm tấn công USS PittsburghUSS Louisville bắn những quả tiếp theo. Trong đó, 282 tên lửa phóng thành công, 9 tên lửa bị "xịt" không thể rời ống phóng, 6 tên lửa bị trục trặc và rơi xuống nước ngay sau khi rời ống phóng. Tỷ lệ phóng thành công đạt 95%.
  • Ngày 26 tháng 6 năm 1993, 23 tên lửa Tomahawk đã được bắn vào sở chỉ huy tình báo và trung tâm chỉ huy của Iraq.
  • Ngày 10 tháng 9 năm 1995, tàu USS Normandy đã bắn 13 tên lửa Tomahawk từ Biển Adriatic vào một tháp tiếp sóng radio quốc phòng quan trọng tại lãnh thổ Seriba Bosnia trong Chiến dịch Lực lượng Cân nhắc.
  • Ngày 3 tháng 9 năm 1996, 44 tên lửa hành trình giữa UGM-109 và B-52 phóng AGM-86, đã được bắn vào các mục tiêu phòng không ở miền nam Iraq.
  • Ngày 20 tháng 8 năm 1998, khoảng 75 tên lửa Tomahawk đã được bắn đồng thời vào hai vùng mục tiêu riêng biệt tại Afghanistan và Sudan để trả đũa cho các vụ đánh bom đại sứ quán Mỹ của Al-Qaeda. Hai tàu chiến của Hoa Kỳ ở Biển Đỏ đã bắn 13 tên lửa tại nhà máy dược phẩm Al-Shifa của Sudan là nơi đã giúp Bin Laden chế tạo vũ khí hóa học. Toàn bộ nhà máy đã bị phá hủy, kể cả các phòng thí nghiệm đã bị hư hại nghiêm trọng.
  • Ngày 16 tháng 12 năm 1998, các tên lửa Tomahawk đã được bắn vào các mục tiêu quan trọng của Iraq trong Chiến dịch Cáo Sa mạc.
  • Mùa xuân năm 1999, 218 tên lửa Tomahawk đã được các tàu chiến Mỹ và một tàu ngầm Anh bắn vào các mục tiêu tại Nam Tư trong Chiến dịch Lực lượng Đồng minh.
  • Tháng 10 năm 2001, xấp xỉ 50 tên lửa Tomahawk đã được bắn vào các mục tiêu khủng bố tại Afghanistan trong những giờ mở đầu của Chiến dịch Tự do Bền vững.
  • Trong cuộc xâm lược Iraq năm 2003, hơn 725 tên lửa Tomahawk đã được bắn vào các mục tiêu quan trọng ở Iraq.[27]
  • Ngày 17 tháng 12 năm 2009, hai tên lửa Tomahawk đã được bắn vào các mục tiêu ở Yemen[28]. Một trong các mục tiêu đã bị bắn trung bởi tên lửa TLAM-D. Mục tiêu này được miêu tả là một 'cái gọi là trại huấn luyện của al-Qa’ida ' tại al-Ma’jalah thuộc vùng al-Mahfad một vùng thủ lĩnh Abyan tại Yemen. Ân xá Quốc tế đã thông báo rằng 55 người đã bị giết hại trong vụ tấn công, gồm 41 thường dân (21 trẻ em, 14 phụ nữ và 6 người đàn ông). Chính phủ Hoa Kỳ và Yemen từ chối xác nhận, những thông tin ngoại giao được tiết lộ như một phần của Cablegate sau này xác nhận tên lửa đã được bắn đi từ một tàu hải quân Mỹ.[29]
  • Ngày 19 tháng 3 năm 2011, 124 tên lửa Tomahawk [30] đã được các lực lượng Mỹ và Anh (122 Mỹ, 2 Anh) bắn [31] vào ít nhất 20 mục tiêu tại Libya quanh TripoliMisrata.[32] Tới ngày 22 tháng 3 năm 2011, 159 UGM-109 đã được các tàu chiến Mỹ và Anh bắn vào các mục tiêu ở Libya.[33]
  • Ngày 7/4/2017, trong vụ tập kích sân bay Shayrat của Syria, hải quân Mỹ đã phóng 59 quả tên lửa Tomahawk để phản ứng lại việc mà chính phủ Mỹ cho là máy bay của Syria đã tấn công tỉnh Idlib với vũ khí hóa học giết chết ít nhất 100 người, trong đó có ít nhất 27 trẻ em và khoảng 400 người đã được đưa tới bệnh viện ngày 4/4/2017".[34] Theo tuyên bố của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ, 58 quả tên lửa đã bắn trúng vào khu vực sân bay, 20% số máy bay vẫn còn đang hoạt động của Syria đã bị tiêu diệt sau vụ tấn công[18] Một đánh giá do ImageSat International thì 44 mục tiêu đã bị đánh trúng, trong đó 13 hầm chứa máy bay kiên cố (HAS) đã trúng 23 tên lửa. Một số mục tiêu có thể đã đánh hai lần. Bảy bồn chứa nhiên liệu của căn cứ đã trúng tổng cộng 8 tên lửa, 5 quả khác tiêu diệt một radar của một hệ thống tên lửa phòng không SA-6.[35] Theo ImageSat thì Tomahawks đã được sử dụng hiệu quả với các mục tiêu chất lượng, tuy nhiên hư hại tổng thể là khá hạn chế do Tomahawk chỉ mang được đầu đạn nặng 450 kg. Tổng thống Donald Trump giải thích lý do Mỹ không phá hủy đường băng tại căn cứ không quân của Syria: "Lý do bạn không tấn công đường băng là bởi việc sửa chữa chúng quá dễ dàng và không tốn kém" [36] Ngược lại, theo Bộ quốc phòng Nga thì chỉ có 23 tên lửa bay tới căn cứ, trong khi có tới 34 quả bị rơi trước khi tới mục tiêu[37]. Theo Syria thì Hoa Kỳ đã phóng đại kết quả của cuộc tập kích, họ cho rằng chỉ có 9 máy bay cũ bị phá hủy hoặc bị hỏng nặng bởi các cuộc tập kích, bao gồm 5 Su-22M3, 1 Su-22M4 và 3 Mig-23ML[38] Theo báo “Veterans Today” của các nhà báo từng là quân nhân Hoa Kỳ, xác những quả tên lửa Tomahawk được tìm thấy rải rác xung quanh sân bay và còn khá nguyên vẹn, chứng tỏ chúng không hề bị đánh chặn bằng tên lửa phòng không. “Veterans Today” phỏng đoán có thể số tên lửa này đã bị Nga gây nhiễu bằng hệ thống đối kháng điện tử Khibiny trang bị trên chiến đấu cơ hoặc hệ thống Krasukha-4 được triển khai tại khu vực gần với Tartus và Shayrat. Theo “Veterans Today” dự đoán thì có thể khi Tomahawk tiến gần đến bờ biển khu vực Tartus, do địa hình phức tạp nên các cảm biến TERCOM đã được kích hoạt, trong đó có thiết bị đo độ cao, sóng vô tuyến của thiết bị này sẽ bị hệ thống Krasukha-4 phát hiện và gây nhiễu, khiến tên lửa tự lao xuống đất. Theo Veterans Today, trong số 34 tên lửa Tomahawk bị rơi, có 5 quả rơi trên đất liền, còn 29 quả rơi ngay từ ngoài biển. Trong số 23 quả bay tới đích, nhiều quả vẫn bị chệch mục tiêu vài chục mét nên không gây phá hủy nhiều. Những hình ảnh được Mỹ công bố ghi lại quá trình tấn công từ các máy bay do thám cũng cho thấy các quả tên lửa Tomahawk gần như đánh chệch mục tiêu, nhiều cụm nhà chứa máy bay hoàn toàn không hề hấn gì[21] Sân bay Shayrat bị hư hại một phần, khoảng 7 binh sĩ và 9 dân thường thiệt mạng, nhưng sân bay đã khôi phục hoạt động vào ngay hôm sau.[20]

Ngày 14/4/2018, 105 tên lửa hành trình bao gồm Tomahawk phóng từ các chiến hạm của Hải quân Mỹ cùng với các tên lửa hành trình và tên lửa Storm Shadow của AnhPháp đã tấn công các mục tiêu ở Syria. Đây là phản ứng trước việc chính quyền Syria bị cáo buộc tấn công hóa học vào dân thường ở Douma, Đông Ghouta, khiến khoảng 70 người thiệt mạng, dù phía Syria phủ nhận. Trung tướng Kenneth F. McKenzie Jr., giám đốc Hội đồng Tham mưu Liên quân Mỹ, thông báo Mỹ "đã phóng 105 tên lửa nhằm vào ba mục tiêu có khả năng ảnh hưởng tới năng lực của chính quyền Syria về phát triển, triển khai và sử dụng vũ khí hóa học trong tương lai". Theo Mỹ, liên quân đã bắn trúng Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Barzeh với 76 tên lửa, phá hủy toàn bộ cơ sở này và "khiến năng lực vũ khí hóa học của Syria thụt lùi nhiều năm""[39] Hình ảnh vệ tinh cho thấy kho quân sự Him Shinshar tại thành phố Homs đã bị phá hủy gần như hoàn toàn[40] Trung tướng Kenneth F. McKenzie Jr khẳng định không có tên lửa nào bị bắn hạ và nhận định "Syria phản ứng không hữu hiệu thấy rõ trên mọi phương diện"[41] Ngược lại, phía Syria tuyên bố họ đã bắn hạ 71 tên lửa hành trình nhắm vào Syria[24] Cụ thể, Syria đã phóng 112 quả đạn từ nhiều loại hệ thống phòng không, đạt tỷ lệ trúng đích rất cao: 23/25 tên lửa Pantsir-S1, 24/29 tên lửa của hệ thống Buk, 5/12 tên lửa SA-3, 11/21 tên lửa SA-6, 5/11 tên lửa 9K33 Osa, 3/5 tên lửa SA-9 đã diệt mục tiêu thành công. Tất cả bốn tên lửa nhằm vào sân bay Dumayr, 18 tên lửa phóng tới căn cứ không quân Blei, 14 tên lửa nhắm tới sân bay Shayrat và T-4 đã bị hạ. Phòng không Syria cũng diệt thành công 5/9 tên lửa hướng tới căn cứ không quân Mezzeh, 13/16 tên lửa đánh vào sân bay Homs, Tuy nhiên, quân đội Syria chỉ chặn được 5/30 tên lửa tấn công trung tâm nghiên cứu tại Barzeh và Djaramani (do các cơ sở này đã bị bỏ hoang nên có ít hệ thống phòng không bảo vệ). Ảnh vệ tinh cho thấy các mục tiêu tuy bị thiệt hại nặng, nhưng mức tàn phá không tương xứng với hàng chục quả tên lửa. Mỗi quả Tomahawk được trang bị đầu đạn mạnh tương đương 500 kg thuốc nổ TNT, chỉ cần 10 tên lửa trúng đích cũng thừa sức phá hủy toàn bộ 3 mục tiêu của Syria chứ không cần phóng tới hàng chục quả. Điều đó cho thấy rất nhiều tên lửa Tomahawk đã bị đánh chặn, nên phía Mỹ mới cần phóng tới 105 tên lửa như vậy[25]

Ngày 25/4/2018, Nga công bố chi tiết thành tích của phòng không Syria như sau[26]:

  • Chỉ có 22 tên lửa của Mỹ, Anh, Pháp trúng đích;
  • 46 tên lửa bị Syria đánh chặn ở khu vực thủ đô và gần các sân bay Duvali, Dumayr, Blai, và Mazzeh;
  • 20 tên lửa bị Syria đánh chặn ở khu vực Homs (như vậy tổng cộng Syria đã bắn hạ 66 quả);
  • 17 tên lửa bị rơi do trục trặc hoặc bị gây nhiễu.
  • 2 tên lửa chưa phát nổ (gồm 1 quả Tomahawk và 1 quả tên lửa của Anh hoặc Pháp) đã được giữ và đưa về Nga để phân tích.

Theo Tổ chức Giám sát Nhân quyền Syria (SOHR), một tổ chức có trụ sở tại Anh đang giám sát các hoạt động tại Syria cho biết: các mục tiêu tấn công của liên quân Mỹ ở Syria đều vắng bóng người từ nhiều ngày trước. Hoạt động sơ tán ở các tòa nhà quan trọng của quân đội ở Damascus cũng như các căn cứ quân sự và sân bay được thực hiện ngay sau khi Mỹ đe dọa tấn công.[42] Lý giải về việc Nga không tham chiến trong suốt thời gian Syria bị không kích, Bộ Quốc phòng Nga đưa ra một thông báo vắn tắt: tên lửa liên quân không đi vào không phận do các đơn vị Nga bảo vệ tại hai căn cứ Tartus và Khmeimim của Syria dù trước đó Nga đã tuyên bố sẽ bắn hạ bất kỳ tên lửa nào tấn công Syria.[43] Bộ Ngoại giao Nga cho rằng Mỹ sẽ muốn đối thoại về ổn định chiến lược sau hành động quân sự nhằm vào Syria.[44]

Hải quân Mỹ có trong kho khoảng 3,500 tên lửa hành trình Tomahawk thuộc mọi biến thể, với tổng giá trị xấp xỉ US $2.6 tỷ.

Hải quân Hoàng gia Anh

Hoa Kỳ đã đồng ý bán hơn 60 tên lửa 60 Tomahawk cho Vương quốc Anh năm 1995 để sử dụng trên các tàu ngầm hạt nhân của Hải quân Hoàng gia. Những tên lửa đầu tiên được mua và thử nghiệm năm 1998.

Tất cả hạm đội tàu ngầm của Hải quân Hoàng gia hiện tại (tính đến năm 2012[cập nhật]) đều có khả năng phóng tên lửa Tomahawk, gồm cả tàu ngầm tấn công mới lớp Astute.

Năm 2004, chính phủ Vương quốc Anh và Hoa Kỳ đã đạt một thỏa thuận cho phép Anh mua 64 tên lửa Tomahawk thế hệ mới – Gói IV hay tên lửa TacTom. Hệ thống phóng thẳng đứng SYLVER được trang bị cho tàu khu trục Type 45 được các nhà sản xuất tuyên bố có khả năng bắn tên lửa Tomahawk, dù bệ phóng A50 trên tàu Type 45 quá ngắn cho loại vũ khí này (cần silo A70). Tuy nhiên, Type 45 đã được thiết kế với trọng lượng và không gian cho phép trang bị thêm một silo Mk41 hay Sylver A70, khiến TLAM Gói IV trở thành một loại vũ khí có thể trang bị cho Type 45 nếu cần thiết. Pháp, vốn cũng sử dụng bệ phóng SYLVER, đang phát triển một phiên bản tên lửa hành trình Storm Shadow/Scalp có khả năng phóng từ hệ thống SYLVER, khiến loại tên lửa này sẽ có khả năng tương tự nhưng với tầm tấn công ngắn hơn.

Chiến tranh Kosovo năm 1999 chứng kiến tàu HMS Splendid trở thành tàu ngầm đầu tiên của Anh bắn tên lửa Tomahawk trong chiến đấu. Thông báo cho biết 20 tên lửa Tomahawk do người Anh bắn đi trong cuộc xung đột này đã trúng mục tiêu.[cần dẫn nguồn] Hải quân Hoàng gia sau đó sử dụng tên lửa này trong cuộc Chiến tranh Afghanistan năm 2001, trong Chiến dịch Telic, hoạt động của Anh tại Chiến tranh Iraq năm 2003, và trong Chiến dịch Ellamy tại Libya năm 2011.

Hải quân Hoàng gia đã mua các tên lửa Tomahawk Gói IV được đưa vào sử dụng ngày 27 tháng 3 năm 2008, ba tháng trước kế hoạch.[45]

Không quân Mỹ

Không quân Mỹ trước đây là một bên sử dụng biến thể tên lửa Tomahawk mang đầu đạn hạt nhân, BGM-109G Gryphon.

Các bên sử dụng khác

Hà Lan (2005) và Tây Ban Nha (2002 và 2005) đã quan tâm tới việc mua hệ thống tên lửa Tomahawk, nhưng sau đó các đơn hàng đã bị hủy bỏ năm 2007 và 2009.[46][47]

Năm 2009 Ủy ban Quốc hội về Tình hình Chiến lược của Hoa Kỳ đã tuyên bố rằng Nhật Bản sẽ quan ngại nếu TLAM-N ngừng phục vụ, nhưng chính phủ Nhật Bản đã bác bỏ rằng họ từng có quan điểm như vậy.[48]

Mọi người tin rằng phiên bản SLCM của Popeye đã được Israel phát triển sau khi chính quyền Clinton từ chối một yêu cầu của Israel năm 2000 mua tên lửa hành trình Tomahawk bởi các quy định không phổ biến công nghệ tên lửa quốc tế.[49]

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Tomahawk (tên lửa) http://www.485tmw.com/ http://news.blogs.cnn.com/2011/03/20/libya-live-bl... http://edition.cnn.com/2011/WORLD/africa/03/22/lib... http://us.cnn.com/2011/WORLD/africa/03/19/libya.ci... http://www.defensenews.com/story/defense/policy-bu... http://abcnews.go.com/Blotter/cruise-missiles-stri... http://www.imagesatintl.com/us-strike-syria/ http://independentdailynews.com/raytheon-wins-navy... http://www.infodefensa.com/esp/noticias/noticias.a... http://www.itv.com/news/update/2017-04-07/syrian-p...